جواب:
پـيـامـبـران الـهي كه در طول تاريخ براي هدايت بشر آمده اند, همواره به دستور وحي جانشينان خـويـش را به مردم معرفي نموده اند, و پيامبر گرامي اسلام نيز به دستوروحي به اين سنت الهي عـمل نمود و در مناسبت هاي مختلف به مسئله وصايت و جانشيني خويش و چه بسا به الهي بودن آن نيز اشاره نموده است . آنگاه كه قبايل عرب به محضر پيامبر مشرف شدند و اظهار داشتند كه در صورتي كه جانشيني امت را به مردان قبيله ما بسپاري , به آيين تو ايمان مي آوريم و ندايت را لبيك خـواهـيـم گفت ,پيامبر(ص ) در پاسخ مي فرمودند : اين امري است كه به دست خداي من است . (1)پيامبر اسلام (ص ) منتظر وحي الهي بود تا جانشين خويش را رسما و علنا به مردم بشناساند , از ايـن رو, در پـايـان مـراسـم حج آخرين سال عمر مبارك پيامبر (ص ) كه به حجه الوداع معروف و مـشـهـور اسـت , انـبوه جمعيت كارواني را كه به شوق همسفر شدن با رسول خدا(ص ) و آموختن مناسك و احكام حج همراه آن حضرت بودند, در محلي به نام غدير خم به دستور پيك وحي متوقف نـمـود و دسـتـور داد كـه هـمـه از حركت باز ايستندتا بازماندگان فرا رسند . كاروانيان از توقف ناگهاني پيامبر اكرم (ص ) در اين منطقه بي آب و داراي آفتاب بسيار سوزنده در شگفت ماندند , و بـا خـود مي گفتندحتما فرمان بزرگي از جانب خداوند رسيده است كه به پيامبر(ص ) ماموريت داده اسـت كـه در ايـن وضـع نـامـسـاعـد هـمـه را از حـركت باز دارد و فرمان خدا را ابلاغ كند. فرمان خداوند طي اين آيه به رسول گرامي اسلام نازل شد كه ( يا ايها الرسول بلغ ما انزل اليك من ربك و ان لم تفعل فما بلغت رسالته , (2) اي پيامبر آنچه را كه ازپروردگارت بر تو فرود آمده است , بـه مـردم بـرسان و اگر ابلاغ نكني رسالت خدا رابه جا نياورده اي و خداوند تو را از گزند مردم حـفـظ مـي كـنـد ) .مـحـدثـان شيعه و به نقل علامه اميني سي تن از بزرگان اهل سنت , مانند ابـونـعـيم اصفهاني , ابواسحق حمويني , جلال الدين سيوطي معتقدند كه آيه شريفه فوق در غدير خم نازل شده است و طي آن به پيامبر(ص ) ماموريت داده كه حضرت علي (ع ) را به عنوان مولاي مـومنان معرفي كند . (3)اراده حكيمانه خداوند بر اين تعلق گرفت كه پايداري نهضت را با نصب حـضـرت عـلـي (ع )تـعـيـيـن كـنـد و رسالت جهاني اسلام را با تعيين رهبر و راهنما و جانشين پـيـامـبـرتـكـمـيـل سازد.پيامبر گرامي اسلام (ص ) براي اصحاب بزرگوار خويش در غدير خم خطبه اي ايرادفرمودند كه پس از حمد و ستايش و ثناي خداوند سبحان , خطاب به مردم فرمودند :هان اي مردم نزديك است كه من دعوت حق را لبيك گفته و از ميان شما بروم , آنگاه فرمود من دو چيز گرانبها را به وديعت مي گذارم چگونه با آنها معامله مي كنيد ؟شخصي در ميان جمعيت بـرخـاسـت , عـرض كرد : يا رسول اللّه (ص ) مقصود از اين دو چيزگرانبها چيست ؟ پيامبر (ص ) فـرمـود : ثـقـل اكبر كتاب خداست كه يك طرف آن در دست خدا و طرف ديگرش در دست شما است , به كتاب خدا چنگ بزنيد تا گمراه نشويد و ثقل اصغر كه عترت و اهل بيت من است . خدا به من خبر داده كه دو يادگار من تا روزرستاخيز از هم جدا نمي شوند . هان اي مردم بر كتاب خدا و عـتـرت مـن تـمسك بجوئيد واز آن دو عقب نمانيد تا نابود نشويد.در اين موقع رسول اكرم (ص ) دست حضرت علي (ع ) را بالا گرفت و فرمود : اي مردم سزاوارترين مومنان از خود آنان كيست ؟ ياران پيامبر اكرم (ص ) پاسخ دادند: خدا وپيامبرش بهتر مي دانند, پيامبر فرمود: خدا مولاي من و من مولاي مومنان هستم و برآنها از خودشان اولي و سزاوارترم . هاي اي مردم هركس من مولاي او هستم علي هم مولاو رهبر او است , پيامبر (ص ) اين جمله را سه بار تكرار فرمود و در مسند احمد بـن حـنـبل آمده است كه اين جمله چهار بار تكرار شد . (4)آنگاه رسول خدا(ص ) در حق علي (ع ) دعـا فـرمـود و سپس گفت : لازم است حاضران به غايبان خبر دهند و ديگران را از اين امر مطلع سـازند . هنوز اجتماع با شكوه به حال خود باقي بود و جمعيت متفرق نشده بودند كه فرشته وحي نـازل شـد و بـه پيامبر گرامي بشارت داد كه ( اليوم اكملت لكم دينكم و اتممت عليكم نعمتي و رضـيـت لـكم الاسلام دينا ) . (5)از آن روز تاكنون غدير جاودانه مانده است و به قول طبرسي در الاحـتجاج يكي از علل جاودانه بودن اين واقعه و اين حديث نزول دو آيه از آيات قرآن كريم درباره ايـن واقعه است و تا روزي كه قرآن باقي است اين واقعه نيز باقي خواهد بود.(6) ازمراجعه به تاريخ به خوبي روشن مي شود كه روز هجدهم ذي الحجه در ميان مسلمانان به نام غدير خم معروف است , تا آن جا كه ابن خلكان درباره مستعلي بن المستنفرمي گويد : در سال 487 هجري در روز غدير خـم بـا او بيعت كردند . (7)همچنين مسعودي و ثعالبي آن را از اعياد معروف در ميان مسلمانان شمرده اند . (8)بنابر اين , انتصاب و معرفي اوصيا همواره از ناحيه انبيا مرسوم بوده است ودليلي بر انـصـراف از آن از سـوي پـيامبر گرامي اسلام (ص ) وجود ندارد , از اين رو ,آن حضرت در موارد مـتعددي مي فرمود : جانشيني من به دست خداوند است , بر همين اساس به دستور وحي در روز هـيـجـدهـم ذي الحجه در غديرخم علي بن ابيطالب را به رهبري امت و جانشيني خويش معرفي فرمود.
|
