انتصاب امام

در ايـن کـه پـس از پـيـامبر (ص) فردي بايد اداره امور مسلمانان را در دست گيرد، در حفظ دين و شـريـعـت بـکـوشـد و از نـابـسـامـانـي جـامعه و تفرقّه امّت اسلامي جلوگيري کند، بين شيعه و اهـل سـنـت تـوافـق نـظر وجود دارد. ولي سخن در اين است که جانشين پيامبر (ص) بايد داراي چه شرايط و خصوصياتي باشد و چه کسي مي بايست او را بدين مقام منصوب کند؟

اهـل سـنـّت مـعـتقدند هر مسلماني که مردم او را به عنوان خليفه انتخاب کنند، حاکم مسلمانان و واجب الاتـّبـاع است. افزون بر اين گروهي از آنان عقيده دارند حتي اگر کسي از راه قهر و غلبه، يـعـنـي بـه زور اسـلحـه و قـدرت نـظـامـي هـم مـنـصـب خـلافـت را اشغال کرده، هر چند که فاسق و جاهل باشد او خليفه واجب الاطاعه مسلمانان است.[1] .

دريـغـا کـه گـروهـي سـاده انـديـش، مـقـام جـانـشـيـنـي پـيـامـبر و منصب رفيع زعامت مردم را چنان تـنـزل داده انـد کـه هـر نـاصـالحـي مي تواند ادعاي جانشيني وارسته ترين انسان روي زمين را نـمـايـد! در حـالي کـه جـانشيني ايشان منصبي الهي است و هر کس بر آن تکيه زند بايد همانند پـيـامـبـر، از طـرف خـدا تعيين شود. دين اسلام، آخرين دين آسماني و جاويد و جهاني است و اداره جامعه براساس اين دين و پاسخگو بودن در برابر جهانيان، کسي را مي طلبد که شمه اي از فـيـض الهـي را درک کـرده بـاشـد. بـه هـمـيـن جـهـت اسـت کـه شـيـعـه بـه درسـتي عقيده دارد که سرپرستي جامعه پس از پيامبر به کساني سپرده مي شود که از نعمت عصمت بهره مند باشند. بـدون تـرديـد کسي غير از ائمه معصومين (ع) چنين ادعايي نکرده است. کسي که در راءس جامعه قـرار مـي گـيـرد بـايـد نـمـونه و اگلو باشد و ضمن برخورداري از سجاياي بلند اخلاقي و صـفـات عـالي انـسـاني، صاحب علم خدادادي براي پاسخگويي به مشکلات و معضلات فکري، فـرهـنـگـي، اقـتـصـادي و... نيز باشد. بر همين مبنا است که شيعه معتقد است، علي (ع) و يازده فرزندش، امام مسلمانان و جانشين پيامبر (ص) هستند، خواه خانه نشين باشند و مردم با آنان بيعت نـکـنـنـد و ديـگران را به خلافت برگزينند و خواه مردم با آنان بيعت کنند و عهده دار مقام خلافت گردند.

ايـن اعـتـقـاد، يـعـنـي ضرورت وجود امام معصوم (ع) در جامعه، براي تصدي امور جامعه، مرجعيت ديـنـي مـردم و ولايـت مـعـنـوي بر جامعه دلايلي دارد که به اختصار پاره اي از آنها را يادآور مي شويم:

• لزوم حفظ شريعت

• نياز جامعه به رهبران الهي

• نياز دين به تفسير و تبيين

• ولايت معنوي

---

1. احکام السلطانيّه، ابوالحسن ماوردي، ص 6 ـ 9.