حديث غدير و مدارک آن
تعدادي از آن 110 راوي واقعه غدير عبارتند از: «ابـوبـکـر بن ابي قحافه، عمر بن خطاب، عثمان بن عفان، طلحه، زبير، عبدالله بن جعفر، عـبـاس بـن عبدالمطلب، عبداللّه بن عبّاس، ابوايوب انصاري، ابوذر غفاري، سلمان فارسي، ابـوقـتـاده، ابـوهـريـره، زيـد بـن ارقـم، عـدي بـن حـاتـم، سـهـل بـن حـنيف، حسان بن ثابت و... [و از زنان] فاطمه زهرا(س)، ام سلمه، عايشه، ام هاني، فاطمه بنت حمزه و...».[1] . بعد از صحابه، 84 نفر از تابعين، از جمله ابو راشد، ابو سلمه، ابو سليمان، مؤ ذن ابو صالح و... نيز حديث غدير را نقل کرده اند.[2] . هـمـچـنـيـن عـلمـا و محدثان قرن هاي بعد در حفظ اين اثر جاودانه نهايت مراقبت را داشته، و در هر قـرنـي، بـا دقـت نـظر، اين حديث گرانبها را از گروه پيشين دريافت و به طبقه بعدي تسليم کرده اند: در قـرن دوم هـجـري 56 نـفر، قرن سوم 92 نفر، قرن چهارم 43 نفر، قرن پنجم 24 نفر، قرن شـشم 20 نفر، قرن هفتم 21 نفر، قرن هشتم 18 نفر، قرن نهم 16 نفر، قرن دهم 14 نفر، قرن يازدهم 12 نفر، قرن دوازدهم 13 نفر، قرن سيزدهم 12 نفر و در قرن چهاردهم 21 نفر از علماي اهل سنّت حديث غدير را نقل کرده اند که مجموع اين افراد به 360 نفر مي رسد.[3] . شـاهـد ديـگـر بـر جـاودانـگـي حـديـث غـديـر، کـتـاب هـاي مـسـتـقـلي اسـت کـه گـروهـي از عـلمـاي اهل سنّت افزون بر نقل حديث، پيرامون سند و مفاد آن نوشته اند؛ مانند: 1 ـ ابو جعفر طبري، مورخ بزرگ اسلامي (متوفي 310 ق)، در کتاب «الولاية في طرق حديث الغـديـر»، ايـن حـديـث را بـا بـيـش از هـفـتـاد طـريـق از پـيـامـبـر (ص) نقل کرده است. 2 ـ ابـوالعـباس احمد بن محمد همداني، معروف به ابن عقده (م 333 ق)، در کتاب «الولاية في طرق حديث الغدير»، حديث غدير را از 105 نفر نقل کرده است. 3 ـ ابوبکر محمد بن عمر بغدادي معروف به جحاني (م 355 ق)، در کتاب «من روي حديث غدير خم»، از 125 طريق از پيامبر (ص) حديث غدير را آورده است. 4 ـ ابـوغـالب احـمـد بـن مـحمّد الرازي (م 368 ق) و محسن بن حسين نيشابوري خزاعي و علي بن عـبـدالرحـمـان بـن عـيـسـي جـراحـي قـنـاتـي و 26 نـفـر ديـگـر از عـلمـاي مـشـهـور اهل سنّت، از حديث غدير در کتاب هاي مستقلّي بحث کرده اند.[4] . دانـشـمـنـدان بـزرگ شـيـعـه نـيز، واقعه غدير را در کتاب هاي بزرگ و ارزشمندي همچون اعيان الشيعه، الغدير، المراجعات، الطرائف، عوالم العلوم، بحارالانوار (ج 37)، عبقات الاَنوار و... ذکر کرده اند.
واقـعـه غـديـر و مـعـرفـي امـام عـلي (ع) بـه خـلافـت و جـانـشـيـنـي رسـول خـدا در آن روز، از چـنان عظمتي برخوردار است که آن رويداد تاريخي را يکصد و ده نفر صـحابي پيامبر (ص) نقل کرده اند! البته اين بدان معني نيست که از آن گروه کثيري که همراه رسـول خـدا (ص) شـاهـد آن حـادثـه بـودنـد، فـقـط هـمـيـن تـعـداد ايـن واقـعـه را نـقـل کـرده بـاشـنـد، بـلکـه تـنـهـا اسـامـي ايـن تـعـداد از صـحـابـي در کـتـاب هـاي اهل سنت آمده است.